Gmina Unisław

 




Krzyżacy nadali też  osadzie unisławskiej herb Pies do góry wspięty…ogon zadarty, cyt. za  Maciej Zaleśny „Herb Unisławia”. Barwy herbu wiążą się ściśle z  „Opiekunami” zamku, którzy prócz zarządzania zamkiem, folwarkiem i okolicą, pełnili funkcje wojskowo - militarne. Dlatego też czerwony kolor - pole tarczy, żółty kolor - psa oddaje cechy dla średniowiecznego rycerza.



Niedaleko zamku był folwark Unisław (Dwór - obecnie budynek GOK) i wieś Unisław (czworaki).

Unisławski - Dwór opisywany jest, w „Inwentarzu dóbr biskupstwa chełmińskiego 1723-1747”, następująco: „Dwór w szachulec (drewniany element, o 2 izbach, 3 komorach,               z alkierzykiem w izbie pańskiej, z piecami i oknami całymi, drzwiami, kominem i sienią,           z przystawioną stajenką i z wystawką w lepiankę….pod oknem wirydarzyk (mały ozdobny ogród). Dalej dowiadujemy się, że były tutaj:

• gumna czyli podwórze wraz z budynkami gospodarskimi, 

• stodoły z siedmioma sąsiekami (część stodoły gdzie składowano zboże,), 

• owczarnia zamykana na rygle(urządzenie zamykające, składające się z metalowej sztabki lub pręta wsuwanego do specjalnego otworu lub skobla)

• lepianka (chatka ulepiona z gliny ze słomą),

• wolarnia (budynek gospodarczy prawdopodobnie do strzyżenia owiec)przy której była lepianka

• stajnia dla koni z belek drewnianych,

• chlewki dla świń i drobiazgów, w którym przegród 4

Obora w koło ogrodzona była parkanem, natomiast przy drzwiach (wrotach) ogrodzenie stanowiły sztachetki (wąska deska będąca częścią ogrodzenia).

Do folwarku można było wjechać  pomiędzy ogrodzeniem z desek (tarcic), znajdowała się tutaj altanka, wchodząc do pomieszczeń otwierano drzwi na zawiasach drewnianych (wrota na biegunach) z żelaznym prętem i skoblem (z kuną żelazną). Z lewej strony od altanki znajdowała się izba z zielonym piecem kachelkowym, polewanym, (który do dziś znajduje się w tym pomieszczeniu).

Sprzęt gospodarski: stoły kwadratowe, wozy z żelaznymi kołami, siekiery, widły, brony balczyste i cynkowe, świder, radła z radlicami, dzieża do chleba, faski, dłuto, lemiesze, sanie, kosy, babka i młotek, korzec, beczka do pomyj stara.

W opisywanym czasie piastowane były zajęcia:

Sołtys, Owczarz, Karczmarz, Kowal,  Ogrodnik, Komornice każdy nich posiadał swoje dobra, ale też powinności, które było jasno określone.

Od 1517 r. był Unisław własnością kapituły chełmińskiej. Parafię ówczesną ks. Kujot zaliczał do pierwotnych, założonych krótko po zaprowadzeniu chrześcijaństwa. Parafia unisławska wspomniana jest po raz pierwszy dopiero ok. 1545 r. Kościół został zbudowany w 1300 r. „Lokatorem” kościoła naprzemiennie był biskup chełmiński i państwo. Od 1495 r. do sekularyzacji pieczę nad kościołem pełnili biskupi chełmińscy, wcześniej władza państwowa polska – krzyżacka – polska.

W Unisławiu około 1670 r. istniała szkoła parafialna.

W 1994 r. ówczesne władze gminy wystąpiły, za pośrednictwem wojewody toruńskiego, z wnioskiem o nadanie praw miejskich dla Unisławia do Urzędu Rady Ministrów. Wówczas to pod koniec września zespół opiniujący uznał wniosek Unisławia za przedwczesny.  Decyzja odmowna podawała dwa argumenty:

1. W układzie urbanistycznym przyszłego miasta słabo zaznaczone jest centrum,

2. Zbyt duży obszar zajmują w granicach Unisławia tereny nie zabudowane tj. lasy państwowe należące do spółki ROLVIT (PGR Raciniewo).

Orzeczenie to jednak nie wpłynęło na dalszy rozwój Unisławia, który z każdym rokiem rozwija się zarówno pod względem gospodarczym jak i urbanistycznym.

Opracowała E. Jendrzejewska GBP w Unisławiu
Źródła: 

• Inwentarz dóbr biskupstwa chełmińskiego 1646-1676 i 1723-1747.Bronisław Nagel „Ziemia Chełmińska”, rok wydania 1935. Toruń.
• Grzegorz Kończewski „Bez Ratusza” w „Nowości” 1994 r. 
• Maciej Zaleśny „Herb Unisławia” w Unislavia nr 3, 2001, s.6-7.